قلم شخص

بالا بردن حجم موها

هر روز بعد از شانه زدن موهای‌تان، چاره‌ای ندارید جز اینکه با یک دسته از آنها شاید هم چند تار از آنها که روی برس یا شانه سرتان باقی مانده‌اند خداحافظی کنید! با این اوصاف هر روز با یک نگاه نگران، حجم موهای‌تان را در آینه بررسی می‌کنید شاید حجم موهای شما اصلا کم نباشد و فقط چند اشتباه کوچک باعث کم‌پشت به نظر رسیدن‌شان شود.

برس‌تان را درست انتخاب کنید

اگر بنا دارید به موهای‌تان حجم دهید، بهتر است از برس‌های تخت یا فلزی استفاده نکنید. برس‌های گرد که با آنها بیشتر موهای‌تان را سشوار می‌کشید برای حجم دادن به موهای شما بهترین گزینه هستند؛ بنابراین هر زمانی که احساس کردید می‌خواهید به موهای‌تان حجم دهید با این برس‌ها زلف‌های‌تان را شانه بزنید.

وقتی موهای‌تان را زیادی داغ می‌کنید

استفاده از گرما برای آرایش موها از جمله صاف یا فر کردن‌شان در مقدار مناسب می‌تواند شکل موهای شما را دلخواه و جذاب کند اما وقتی این گرما بیش از حد زیاد شود، قطعا به موهای شما صدمه می‌زند. یادتان باشد یک محصول آرایشی مو ممکن است تا 400 درجه هم داغ شود اما این دلیل نمی‌شود که شما از این حرارت برای شکل دادن به موهای‌تان استفاده کنید.

چنین حرارتی می‌تواند به پوشش موی شما صدمه بزند و در نهایت باعث شکستگی‌شان شود که این مسئله  به خودی خود باعث کم‌حجم شدن موها می‌شود. در عین حال می‌توانید پیش از استفاده از چنین وسایلی از محافظ‌های حرارتی هم استفاده کنید.

موهای‌تان را صحیح کوتاه کنید

اگر موهای نازکی دارید که اتفاقا بلند هم هست کاملا طبیعی است که کم‌حجم به نظر برسد. حالا اگر دل‌تان می‌خواهد تغییری در موهای‌تان بدهید نباید قیچی را بردارید و فقط طول آنها را کوتاه کنید. موهای‌تان را لایه‌لایه کوتاه کنید. طول هر لایه باید در اندازه متوسط کوتاه شود. در این صورت موهای‌تان روی هم می‌ریزد و پرحجم به نظر می‌رسد؛ آن هم بدون اینکه به لحاظ قدی کوتاه شده باشد.

موهای‌تان را زیادی کوتاه نکنید

برای خانم‌هایی که اندازه موی‌شان تا روی شانه یا بلندتر است،  کوتاه کردن بیش از حد مو ممکن است باعث شود حجم موهای‌شان ناگهان خیلی کمتر به نظر برسد؛ بنابراین اگر دنبال تغییری در شکل موهای‌تان هستید، می‌توانید سراغ چتری بروید یا اینکه فقط جلوی موهای‌تان را تا حدی کوتاه کنید که بخشی از آن روی پیشانی قرار بگیرد. در این صورت موهای‌تان پرحجم‌تر به نظر می‌رسد.

موهای‌تان را زیادی تیره کرده‌اید؟

رنگ‌های تیره معمولا در زمستان روی موهای خانم‌ها می‌نشینند. با این حال اگر شما نگران حجم موهای‌تان هستید، بهتر است سراغ رنگی دو، سه درجه روشن‌تر بروید. باید این نکته را بدانید که وقتی موهای‌تان را خیلی تیره می‌کنید، فرق شما خیلی مشخص می‌شود و زیادی پهن به نظر می‌رسد. به این ترتیب است که حجم مو هم خیلی کمتر از آن چیزی که هست نشان داده می‌شود. با این حال اگر رنگ موی خود را بیش از حد دوست دارید می‌توانید از ترفند سایه چشم و ابرو برای پوشش فرق خود استفاده کنید.

های‌لایت را به موهای‌تان اضافه کنید

اگر می‌خواهید موهای‌تان از آنچه که هست پرحجم‌تر به نظر برسد نباید فقط از یک تک‌رنگ برای‌شان استفاده کنید. سراغ های‌لایت بروید. های‌لایت متفاوت از رنگ موی زمینه شما به رشته موهای‌تان عمق می‌دهد؛ بنابراین فقط از یک توناژ رنگی برای موهای‌تان استفاده نکنید. های‌لایتی با رنگ متفاوت را هم اضافه کنید تا حجم موهای‌تان بیشتر به نظر برسد.

موهای‌تان را جمع نکنید

شما با جمع کردن موهای‌تان درواقع فولیکول‌های مو را جمع می‌کنید و سبب شکستگی‌شان می‌شوید و در نهایت ریزش مو و کم‌حجمی از جدی‌ترین تبعات جمع کردن و بستن مو به حالت دم‌اسبی است؛ بنابراین نباید دائم موهای خود را ببندید.

رنگ پوست = رنگ مو!

اگر رنگ پوست صورت شما زیادی سفید است و در عین حال رنگ موی سرتان هم بلوند پلاتینیومی است، پس اصلا جای تعجبی ندارد اگر موهای‌تان کم‌حجم به نظر برسد. با این وصف هرچه رنگ موی سر شما به رنگ پوست‌تان نزدیک‌تر باشد، حجم موی‌تان کمتر به نظر می‌رسد.

شما محصولات را اشتباهی انتخاب کرده‌اید

اگر کیفیت موهای‌تان برای شما اهمیت دارد باید محصولات مناسب با آنها را انتخاب کنید. در این زمینه دقت کنید تجویزهای دیگران که برای خودشان موثر بوده نمی‌تواند به طور قطع برای شما هم همان اثرات مثبت را در پی داشته باشد. به طور کلی محصولاتی با پایه روغنی و سیلیکونی با خوابیدن در لا به لای مو می‌توانند در ضخیم نشان دادن تارهای آن تاثیرگذار باشند.

مجله زندگی ایده آل

اخبار مرتبط :

10 گیاه دارویی برای عفونت

گاهی می‌توان با کمترین ضرر و آسیبی به بدن برخی بیماری‌ها را درمان کرد. وقتی گلوی‌تان چرک می‌کند چه‌کار می‌کنید؟ دست به دامان کدام‌ یک از داروهای شیمیایی مخصوص عفونت و سرماخوردگی می‌شوید؟ ‌برای درمان جوش‌های چرکی چه؟ از کدام داروهای موضعی یا خوراکی شیمیایی استفاده می‌کنید؟

 آیا می‌دانید برخی عفونت‌های سطحی را می‌توان با گیاهان دارویی درمان کرد، البته فقط کافی است مشکل اصلی را ریشه‌یابی کنیم. دکتر سعید صانعی  مشاور گیاه‌درمانی 10 گیاه دارویی را معرفی می‌کند که هر کدام اگر درست و بجا استفاده شوند، قادرند عفونت را از بدن شما دور کنند.

عفونت‌ها چطور سراغتان می‌آید؟

عفونت‌ها به چند طریق وارد بدن می‌شوند، برخی آنها در بافت‌های بدنی وجود دارند اما منتظر فرصت هستند که با ضعف سیستم ایمنی بدن، این فرصت را به‌دست ‌آورند و به طرق مختلف خود را نمایان ‌کنند. اما برخی عفونت‌ها از طریق پوست وارد بدن می‌شوند. به‌عنوان مثال با یک ضربه یا یک خراش از محیط وارد بافت بدن فرد می‌شوند.

دسته دیگر عفونت‌ها فرصت‌طلب نام دارند که منتظر شرایط مناسبی هستند تا بتوانند خود را نمایان کنند، مثل بیماری ایدز و بیماری‌های دیگر. در اکثر اوقات درمان عفونت‌های فرصت‌طلب سخت‌تر از عفونت‌های دیگر است. با این حال برای ازبین بردن عفونت‌های قوی باید به پزشک مراجعه کرد، اما برخی عفونت‌ها سطحی هستند و می‌توان با کمک برخی گیاهان دارویی از بروز و رشد آنها جلوگیری کرد.

 با این حال اگر از نوع عفونت خود خبر ندارید بهتر است قبل از مصرف این گیاهان دارویی با پزشک مشورت داشته باشید. همچنین مصرف این داروها نباید بیشتر از 10روز ادامه پیدا کند و اگر بهبودی بعد از این مدت حاصل نشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

آنتی بیوتیک‌های گیاهی که باید بشناسید

1. پنیرک

پنیرک گیاهی است که در طب سنتی خواص بی‌شماری دارد و از برگ و گل آن استفاده‌های بهینه می‌شود. اما خاصیت آنتی‌بیوتیکی آن زبانزد است، فقط کافی است 40‌گرم گیاه پنیرک را به‌همرا یک لیتر آب جوش به مدت 10‌دقیقه بگذاریم تا دم بکشد. یک فنجان از این دمکرده را روزی سه‌بار بنوشید تا عفونت‌های  ادراری، برونشیت و عفونت‌های سرخک و مخملک از‌بین بروند. 

2. گل‌پامچال

اسهال‌های عفونی اکثرا ناشی از عفونت‌های معده و روده است. با این حال اسهال‌های عفونی، برونشیت و بیماری ذات‌الریه را می‌توان با دمکرده گل‌پامچال تا‌حدودی درمان کرد. برای دم کردن گل‌پامچال 20گرم از این گیاه را به‌همراه یک لیتر آب دم کنید. فقط دقت داشته باشید که بیشتر از 10‌دقیقه دم نکشد و بعد از 10‌دقیقه دمنوش را صاف کرده و بنوشید. این دمکرده را روزی سه‌بار به اندازه یک فنجان بنوشید تا ترتیب اثر داشته باشد.

3. بادرنجبویه

بادرنجبویه گیاهی است که می‌توان به‌عنوان یک دمکرده برای پاک‌سازی بدن از میکروب استفاده کرد. این گیاه قادر است اکثر عفونت‌های بدنی را از‌بین ببرد، حتی گاهی اوقات شما خبر ندارید که در بدن‌تان چه می‌گذرد، اما اگر در هوایی آلوده یا در محیطی قرار گرفته بودید که ممکن است میکروب یا ویروس به شما انتقال پیدا کند؛ در این مواقع توصیه می‌شود 40‌گرم بادرنجبویه را به مدت 15‌دقیقه به‌همراه آب جوش بگذارید تا دم بکشد و سپس آن را بنوشید تا عفونت‌های احتمالی از‌بین بروند. برای تاثیرگذاری بهتر این دمنوش توصیه می‌شود روزی سه‌بار در روز به اندازه یک فنجان نوشیده شود.

4. بابادم

وقتی اسم جوش به میان می‌آید خیلی از افراد یاد دوران بلوغ می‌افتند، اما برخی جوش‌ها چرکی هستند و ممکن است هر جای بدن ظاهر شوند و حتی سن و سال هم برای‌شان اهمیت نداشته باشد. برای درمان جوش‌های چرکی و عفونی باید از آنتی‌بیوتیک‌های قوی استفاده کرد.

 در طب سنتی توصیه می‌شود از دمکرده بابادم استفاده شود. 80‌گرم ریشه بابادم را به‌همراه یک لیتر آب جوش دم کنید. مدت زمان دم کشیدن 20‌دقیقه است و بعد از آن روزی سه‌بار در روز ‌برای درمان جوش‌های چرکی دمکرده را بنوشید.

5. اکالیپتوس

برای عفونت‌های مجاری تنفسی اولین پیشنهاد یا گیاهی که اکثر افراد از آن یاد می‌کنند، برگ اکالیپتوس است که بیشتر به‌صورت بخور از آن استفاده می‌شود. درصورتی که علاوه بر بخور این برگ‌، توصیه می‌شود هر وقت به مشکل عفونت‌های مجاری تنفسی دچار شدید 50گرم برگ این گیاه را با یک لیتر آب دم کنید و بعد از 10‌دقیقه دم کشیدن روزی سه تا چهار بار به مقدار یک فنجان از این گیاه را بنوشید.

خیلی از افراد فکر می‌کنند بخور این گیاه در اولویت است در‌صورتی که اگر سینوزیت یا ریه‌های‌تان چرکی شده‌اند، بهتر است در کنار بخور دم کرده برگ اکالیپتوس را هم فراموش نکنید.

6. انجیر زرد شیرازی

50‌گرم انجیر زرد شیرازی (‌انجیر خشک در آجیل‌‌ها) ‌را به‌همراه نیم کیلو شیر به مدت 15‌دقیقه می‌گذاریم تا بجوشد. این جوشانده برای گلودردهای چرکی، آن‍‍ژین‌ها، عفونت و زخم‌های داخل دهان بسیار مناسب است. برای تاثیرگذاری باید روزی سه فنجان از این جوشانده را میل کنید.

همچنین اگر دندان‌تان دچار عفونت شد و درد بسیاری داشت، توصیه می‌شود در کنار مراجعه به دندانپزشک، در صورت نیاز  گیاه آنغوزه را روی دندان بگذارید. البته برای استفاده از این گیاه نیازی به دم کردن یا جوشاندن آن نیست، چرا‌که این گیاه حالت صمغ دارد و فقط کافی است روی دندان عفونی قرار بگیرد.

حتی میخک هم برای درمان عفونت‌های دندانی نقش موثری دارد. این گیاه را به دو صورت می‌توان استفاده کرد، هم روی دندان قرار داد و هم آن را جوشاند و نوشید. برای دم کردن میخک، کافی است یک قاشق مربا‌خوری میخک را با یک لیوان آب بین 4 الی 5‌دقیقه بجوشانید. بعد از این مرحله جوشانده را در دهان بچرخانید و خالی کنید. کافی است این کار را بین سه تا چهار بار انجام دهید.

7. چای سبز

گلو‌درد یکی از بدترین مراحل سرماخوردگی است که اکثر افراد دست به هرکاری می‌زنند تا از شر آن خلاص شوند. بعضی‌ها سراغ قرص‌های چرک‌ خشک‌کن می‌روند و برخی دیگر سعی می‌کنند با آب‌نمک و آب‌ جوش یا حتی آب‌نبات‌های گلودرد این مشکل را درمان کنند. اما در طب سنتی توصیه می‌شود افرادی که گلو دردهای چرکی دارند چای سبز بنوشند.

به این نحو که یک قاشق غذاخوری چای سبز را در یک لیوان آب می‌ریزیم تا به مدت 10دقیقه خیس بخورد. نکته اینجاست که برای درمان گلودردهای چرکی نباید چای سبز را به‌صورت روتین دم کرد (‌یعنی روی کتری دم نمی‌کشد). حتی می‌توانید به‌جای آب‌نمک، چای سبز را غرغره کنید. از تفاله آن هم می‌توانید به شکل کمپرس برای درمان عفونت‌های چرکی پوستی مثل کورک‌ها استفاده کنید.

8. تره جوشانده شده در شیر

زخم‌های چرکی درمان‌شان به مراقبت و دقت بیشتری ‌نیاز دارد. برای درمان این نوع زخم‌ها می‌توان از پمادهای موضعی یا داروهای خوراکی استفاده کرد. در طب سنتی اگر زخم‌ها زیاد عفونی و خطرناک نباشند، توصیه می‌شود از عصاره  تره در شیر استفاده شود.

به این روش که تره را در شیر بپزید و سپس از شیر جدا کنید و تره پخته شده را روی زخم بگذارید. بعد از چند ساعت باید ضماد تره را از روی زخم بردارید و محل زخم را تمیز و پانسمان کنید، چراکه تره چرک را به خود می‌گیرد و باید تعویض شود. اگر این کار را روزی یک‌بار انجام دهید، در مدت کوتاهی چرک از زخم خارج می‌شود.

9. پونه

ریه یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است که بزرگ‌ترین وظیفه آن مبارزه با هوای آلوده است، اما ریه‌ها از عفونت‌ها در امان نیستند به‌همین دلیل برخی عفونت‌های سطحی را می‌توان با کمک آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. اگر قصد ندارید از آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی استفاده کنید، طب سنتی راه دیگری به شما پیشنهاد می‌کند.

 برای ضدعفونی کردن ریه از عفونت می‌توانید از دم کرده پونه استفاده کنید. یک قاشق  چای‌خوری پونه را به‌همراه یک لیوان آب جوش بگذارید بین‌10 تا 15‌دقیقه دم بکشد و سپس صاف کرده آن را همراه با عسل روزی سه بار میل کنید.

10. پونه کوهی

یکی از بهترین داروهای گیاهی که می‌توان به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک قوی از آن یاد کرد، پونه کوهی است. این نوع پونه با پونه‌های معمولی فرق دارد و به‌عنوان ضدعفونت‌های میکروبی و قارچی شناخته شده است، برای اینکه خاصیت ضدعفونی‌کننده داشته باشد باید روزی سه‌بار‌ به اندازه یک فنجان از این گیاه بنوشید.

افرادی که با مشکل عفونت‌های قارچی در گوش، عفونت‌های قارچی ناخن و برخی خانم‌ها در ناحیه تناسلی عفونت قارچی مواجه هستند، می‌توانند از پونه کوهی به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک استفاده کنند. البته پونه کوهی را می‌توان به شکل دمنوش یا ضماد هم استفاده کرد.

 همچنین اگر از عفونت ادراری رنج می‌برید دم کرده پونه کوهی یکی از درمان‌های مناسب و تاثیرگذار در این زمینه است. یک قاشق مرباخوری پونه کوهی را به‌همراه یک لیوان آب جوش به مدت 15‌دقیقه می‌گذارید تا دم بکشد.

مجله سیب سبز

علائم سرطان سینه

بیشترین و مهمترین عواملی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد عبارتند از:

-اولین زایمان فرد در سن 35 سالگی باشد
-نازا بودن
-بلوغ زودرس
-سابقه فامیلی، که مبتلا به سرطان پستان باشند و بیشتر در مادر خواهر و یا دختر باشد
-دیررس بودن یائسگی
-استفاده زیاد و بی رویه از چربی حیوانی
-داشتن برخی از بیماری های خوش خیم درناحیه پستان

لازم به ذکر است که وجود این موارد در انسان به معنی ابتلای قطعی فرد به این بیماری نمی باشد. تمامی این موارد صرفا احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهند.

چگونه می توان متوجه سرطان سینه شد؟

-در اندازه و شکل نوک سینه تغییر ایجاد شود
-از نوک سینه فرد مایعی به غیر از شیر خارج شود
-در افراد بالغ شکل و اندازه کلی سینه تغییر کند
-ضخیم شدن سینه و زیر بغل و یا ایجاد برآمدگی در این ناحیه
-پوست سینه جوش بزند و یا دارای فرورفتگی یا چروکیدگی شود
-در رنگ یا بافت نوک سینه و اطراف آن تغییر ایجاد شود

حال اگر علائمی که در زیر گفته می شود در خود دیدید حتما به پزشک مراجعه فرمایید:

-تغییر ناگهانی در اندازه سینه به طوری که بزرگتر شود
-پوست سینه همانند پوست پرتقال شود
-خارش داشتن پوست سینه
-درد سینه
-گرم و سفت شدن سینه
-نوک سینه تورفته باشد

کلینیک باران

اخبار مرتبط:

- . این نکته راشنیده اید که «هر کس در دوران جوانی قرآن را قرائت کند در حالی که به آن ایمان دارد، قرآن با گوشت و خونش آمیخته می شود» . فکر آن که قرآن در رگ های انسان بگردد و در سینه او بطپد، آدمی را به وجد می آورد . جالب آن جاست که این خصوصیت، فقط در مورد جوانان آمده است و این فرمایشی از امام صادق (ع) است . 

2- . این نکته را هم بشنوید که قرآن به دو صورت نازل شده است; یک بار در بیست و سوم ماه مبارک رمضان، از لوح محفوظ خداوند به سوی کعبه انزال یافت و یک بار دیگر به صورت تدریجی و طی بیست و سه سال، از خداوند به جبرئیل و از جبرئیل به پیامبر اکرم (ص) تنزیل پیدا کرد . نکته جالب آن که چون کلمه انزال برای فرود آمدن دفعی و کلمه تنزیل برای نزول تدریجی استفاده می شود، در سوره قدر، مصدر انزال مشاهده می شود . 

3- . آیا می دانید امید بخش ترین آیه قرآن کدام است؟ این مطلب را امام علی (ع) به نقل از رسول خدا (ص) بیان فرماید: «امید بخش ترین آیه قرآن، آیه 114 سوره هود است » . اگر به امید نیاز دارید، به سراغ قرآن بروید و این آیه را با اشتیاق جست و جو کنید .

سؤال: در قرآن و نهج البلاغه از اخلاق شهروندی چه مسائلی مطرح شده است و آیا برای بیان کاملی از اخلاق شهروندی می توان به این دو منبع اکتفا نمود؟!

چرا اخلاق شهروندی لازم است و ضرورت رعایت این گونه اخلاقیات در چیست؟!

پاسخ: سؤال شما از دو قسمت تشکیل یافته و در حقیقت دو تا سؤال است و آن را در دو شماره (84-83) جواب می دهیم.

83- در قرآن و نهج البلاغه از اخلاق شهروندی چه مسائلی مطرح شده است و آیا برای بیان اخلاق شهروندی می توان به این دو منبع اکتفا نمود؟!

در پاسخ این سؤال عرض می کنیم: قرآن مجید متضمّن یک برنامه کامل زندگی برای انسان ها است الّا این که در این کتاب معارف دین توحیدی با بیان خاصّی مطرح شده است به طوری که بعضی از مطالب مورد نظر به طور صریح در الفاظ آیات ذکر شده است و بعضی دیگر به نحو اجمال به آن اشاره ای شده و تفضیل مطلب به بیان پیامبر اکرم (ص) موکول شده است. به طور کلی در قرآن همه مطالب مورد نیاز انسان ها وجود دارد، اگر چه گاهی به نحو اجمال بیان شده است. طبعاً اخلاق شهروندی هم از مسائل ضروری زندگی اجتماعی انسان ها است و اصول کلی آن به طور قطع در قرآن مجید مورد توجه قرار گرفته است. اما تفصیل مطالبی که در قرآن مجید اشاره اجمالی به آن شده است در آموزش های پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) و امامان معصوم (علیهم السلام) قرار دارد و نهج البلاغه یکی از منابع معارف اصیل دینی است. البته نهج البلاغه مجموع کامل سخنان امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نمی باشد و از آن حضرت سخنان فراوان دیگری هم در منابع حدیثی نقل شده است به عنوان نمونه در کتاب “غرر الحکم و درر الکلم” حدود یازده هزار سخن حکیمانه کوتاه از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) جمع آوری شده است و در کتاب های دیگر هم سخنانی از آن بزرگوار در مورد معارف دینی وجود دارد، بنابراین می شود گفت مقداری از اصول اخلاق شهروندی در کتاب شریف نهج البلاغه و مقدار دیگر در سایر کتاب ها موجود است.

اما از هر دو منبع مورد بحث یعنی قرآن مجید و نهج البلاغه مواردی را در خصوص این موضوع ذکر می کنیم.

اخلاق شهروندی در قرآن

در قرآن مجید علاوه بر بیان اصول اخلاق فردی و شخصی، موارد فراوانی از اصول اخلاقی در ارتباط با دیگران و وظایف اجتماعی انسان بیان شده است که نوع دوم همان مسائل اخلاق شهروندی است به عنوان نمونه به چند آیه از قرآن اشاره می کنیم :

1-« أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُواْ وَإِنَّ ?للَّهَ عَلَى? نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ — ?لَّذِینَ أُخْرِجُواْ مِن دِیَارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُواْ رَبُّنَا ?للَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ ?للَّهِ ?لنَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا ?سْمُ ?للَّهِ کَثِیراً وَلَیَنصُرَنَّ ?للَّهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ ?للَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ — ?لَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی ?لْأَرْضِ أَقَامُواْ ?لصَّلو?ةَ وَءَاتَوُاْ ?لزَّکَو?ةَ وَأَمَرُواْ بِـ?لْمَعْرُوفِ وَنَهَوْاْ عَنِ ?لْمُنکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ ?لْأُمُورِ» — (الحج / 41-39) در این آیات موضوع جهاد و دفاع انسان ها از زندگی و حقوق خود و دیگران مطرح شده است و خداوند عالم با نزول این آیات به مؤمنان که مورد ظلم دیگران قرار می گرفتند و حقوق آن ها پایمال می شد و حتی گاهی جان خود را هم از دست می دادند، اذن داده است که از زندگی خود دفاع کنند طبعاً در جوامع انسانی تعدادی از انسان ها مثل زن ها و مردان پیر و ناتوان و کودکان خردسال وجود دارند که قدرت دفاع از خود را ندارند. و افراد توانمند جامعه از زندگی و حقوق آن ها باید دفاع کنند و امنیت و آرامش مورد نیاز آن ها را تأمین کنند. به طور کلی شرکت در میدان جنگ و جنگیدن کاری است سخت و دارای خطرات زیاد، و امکان کشته شدن در این نوع حوادث وجود دارد. اما مؤمنان به عنوان یک وظیفه دینی در مقابل حمله دشمنان، لازم است در فعالیت های جنگی حضور پیدا کنند و خطر حمله دشمن را از جامعه و مملکت خود دفع کنند.

نکته دیگر این که در این آیات حکمت اذن دفاع هم بیان شده است و آن این که اگر خداوند عالم خطر فعالیت های خصمانه کافران و ظالمان را با اذن جهاد به مؤمنان و دستورات جنگی به آن ها دفع نمی کرد بنای دین توحیدی و عبادت پروردگار به وسیله کفّار از بین می رفت. و طبعاً چون عبادت پروردگار مشتمل بر ایجاد یک نظام مطلوب برای زندگی انسان ها است در صورت هدم پرستش گاه ها نظام زندگی دینی هم مختل می شد.

نکته دیگر این که خداوند عالم به انسان های صالحی که اهل ظلم به دیگران نیستند و از شرکت در جنگ قصد دفاع از زندگی خود و دیگران را دارند اجازه جنگیدن و دفاع را صادر کرده است و او می فرماید: به کسانی این اذن داده شد که اگر در زمین آن ها را به قدرت برسانیم و حکومت یک جامعه را به آن ها بسپاریم آن ها در نظام زندگی خود اقامه صلاة خواهند داشت و زکات خواهند پرداخت و انسان های دیگر را توصیه و سفارش به کارهای خوب و نهی از کارهای زشت خواهند کرد. دو موضوع بسیار مهم امر به معروف و نهی از منکر در این آیات ذکر شده است و این دو مورد از ارکان اخلاق شهروندی است و مهمترین عامل اجرای قوانین شناخته شده اجتماعی و اصول اخلاقی است.

2-« إِنَّ ?لَّذِینَ یُنَادُونَکَ مِن وَرَاءِ ?لْحُجُرَاتِ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ» (الحجرات / 4) این آیه به دنبال آیاتی است که خداوند در آن ها یک سلسله دستورات اخلاقی به مؤمنان در نحوه رفتار با رسول خدا (ص) صادر کرده است از آیه مورد نظر بر می آید که افرادی از مسلمین می رفتند کنار خانه رسول خدا (ص) بدون رعایت اصول اخلاقی آن حضرت را صدا می کردند. آن هم صدا به صورت فریاد زدن، و از آن حضرت کمک می خواستند و نیازهای خود را به آن حضرت می گفتند. در این آیه خداوند عالم آن ها را از این عمل غیر مؤدبانه نهی کرده است اما آن چه مهم است این که رسول خدا (ص) تأمین نیازهای افراد جامعه را به عهده گرفته بودند و هیچ وقت معینی را هم برای پاسخ به سؤالات مردم و رفع نیازهای آن ها و ملاقات با آن ها تعیین نکرده بودند. یعنی در عین حال که مسلمین در هر شبانه روز حداقل پنج مرتبه در وقت نمازهای یومیّه در مسجد، رسول خدا (ص) را ملاقات می کردند و آن حضرت (ص) در حوادث زندگی و اجتماعات هم کنار مردم بودند. باز مهربانی و نوع دوستی آن حضرت فرصتی برای انسان ها ایجاد کرده بود که در ساعات مختلف شبانه روز بروند نزدیک خانه آن حضرت و او را صدا بزنند و از او تقاضای کمک کنند و آن حضرت با بزرگواری و مهربانی و اخلاق لطیف با آن ها برخورد می کردند و این وضعیت آن بزرگوار را رنج می داد ولی در عین حال هیچ زمانی از پذیرفتن انسان ها و ملاقات با آن ها و رفع نیازهای آن ها خودداری نمی کردند. تا جایی که خداوند عالم در این ضمینه آیاتی نازل کرد که مشتمل بر نوعی آموزش اخلاقی و شهروندی برای مؤمنان بود که آیه مورد بحث هم یکی از آن ها است.

مجموعاً در این آیات مواردی از اخلاق رسول الله (ص) در برخورد با انسان ها و همچنین اخلاق مؤمنان در نحوه برخورد با رسول خدا ذکر شده است.

3- « یَا أَیُّهَا ?لَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلَى? مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ» (الحجرات / 6) یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر فاسقی برای شما خبری آورد، در مورد آن تحقیق و بررسی کنید، مبادا از روی جهل به قومی صدمه بزنید و بعد از عمل خود پشیمان شوید. در این آیه اشاره به یک حق شهروندی شده، -اگر چه جنبه فردی هم دارد- و آن این که انسان ها تا جرمی بر آن ها ثابت نشده است بی گناه محسوب می شوند و جرم هم با صرف یک خبر ذکر شده از شخصی تحقّق نمی یابد و انسان ها موظّف هستند در مورد خبری که شنیده اند، بالخصوص اگر این خبر را یک انسان فاسق آورده است تحقیق کنند. و قبل از اثبات صحت خبر به آن ترتیب اثری ندهند. یعنی انسان ها در جامعه دینی که زندگی می کنند از کرامت و حرمتی برخوردار هستند و به صرف یک اتّهام و یک خبر بررسی نشده نمی شود آن ها را مجرم تلقّی کرد و آسیبی به آن ها رساند.

4-«وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ ?لْمُؤْمِنِینَ ?قْتَتَلُواْ فَأَصْلِحُواْ بَیْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى ?لْأُخْرَى? فَقَاتِلُواْ ?لَّتِی تَبْغِی حَتَّى? تَفِیءَ إِلَى? أَمْرِ ?للَّهِ فَإِن فَاءَتْ فَأَصْلِحُواْ بَیْنَهُمَا بِـ?لْعَدْلِ وَأَقْسِطُواْ إِنَّ ?للَّهَ یُحِبُّ ?لْمُقْسِطِینَ» (الحجرات / 9) یعنی اگر دو طایفه از مؤمنون با یکدیگر جنگیدند میان آن دو صلحی ایجاد کنید و اگر یکی از آن ها به دیگری تعدّی کرد با آن طایفه ای که تعدّی می کند بجنگید تا این که به فرمان خدا باز گردد پس اگر بازگشت میان آن دو بر مبنای عدالت، صلح ایجاد کنید و قسط به کار ببرید که خداوند اهل قسط را دوست می دارد. محتویات این آیه از موارد بارز اخلاق شهروندی است.

یعنی مؤمنانی که در یک جامعه دینی زندگی می کنند نباید نسبت به رفتارهای دیگران بی اعتنا و بی توجه باشند و اگر دو گروه از افراد آن جامعه یعنی مؤمنین با یکدیگر اختلاف پیدا کردند و کارشان به جنگ کشید بقیه افراد جامعه موظف هستند در حادثه پیش آمده دخالت کنند و بین آن ها صلح ایجاد کنند. اما اگر یکی از این دو طرف به تذکرات و توصیه های اخلاقی افراد جامعه اعتنا نکردند و به ظلم خود ادامه دادند مؤمنان موظف هستند که از طریق مقابله نظامی و قوه قهریه با طایفه ظالم برخورد کنند. و مانع ادامه ظلم آن ها بشوند و وقتی این مقابله مؤثر واقع شد موظف هستند با اجرای عدالت بین آن ها صلح برقرار کنند. این موارد به عنوان نمونه ذکر شد و موارد فراوان دیگری در قرآن مجید از اصول اخلاق شهروندی وجود دارد که بحث مفصّل در این زمینه احتیاج به فرصت مناسب دیگری دارد.

اخلاق شهروندی در نهج البلاغه

اما در نهج البلاغه هم موارد کثیری از اخلاق شهروندی وجود دارد که به عنوان نمونه به ذکر چند مورد از آن ها در حدّ اشاره اکتفا می کنیم.

1-«خالطوا الناس مخالطة ان متّم معها بکوا علیکم و إن عشتم حنّوا الیکم» (نهج البلاغه حکمت 10) یعنی با مردم طوری معاشرت کنید که اگر از دنیا رفتید، برای شما گریه کنند و اگر زنده ماندید، با مهربانی به شما روی آوردند.امام امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در این کلام متذکر مراتب برتری از اخلاق شهروندی شده و به مؤمنان توصیه می فرماید که با افراد جامعه خود رفتاری کنند که رفتارشان تأثیرات محسوسی در بین آن ها ایجاد کنند مثلاً رفتاری توأم با محبت و نوعدوستی و کمک به دیگران به طوری که اگر از دنیا رفتند، جای خالی آن ها در بین مردم احساس شود و دیگران از فقدان او اندوهگین شوند،و تا زمانی هم که زنده هستند، انسان ها با محبت و اشتیاق به آن ها گرایش پیدا کنند. یعنی مؤمنان باید در کنار هم باشند و در صورت بروز مشکلات به یاری یکدیگر بشتابند و با آن ها همدردی کنند و روابط محبت آمیز بین آن ها برقرار باشد.

2-«اعجز الناس من عجز عن اکتساب الاخوان و اعجز منه من ضیّع من ظفر به منهم» (نهج البلاغه / حکمت 12) یعنی عاجزترین انسان ها کسی است که نتواند برای خود دوستانی بیابد، و عاجزتر از آن کسی است که دوستان خود را هم از دست بدهد. امام علیه السلام در این کلام به انسان ها توصیه می کند که برای خود دوستانی ایجاد کنند یعنی رفتار محبت آمیزی از آن ها نسبت به انسان ها ظاهر شود و به طوری که انسان ها به دوستی با او رغبت کنند و به او نزدیک شوند طبعاً این در صورتی امکان پذیر است که انسان ها از بعضی رفتارهای دیگران با بزرگواری صرف نظر کنند و به صرف یک اختلاف اندک، با آن ها مخالفت نکنند و اخلاق دیگران را تحمل کنند و دیگران را تکریم کنند و صفات خوب آن ها را در نظر بیاورند و از بعضی خطاهای آن ها چشم پوشی کنند.

3-«من کفّارات الذّنوب العظام اغاثه الملهوف و التّنفیس عن المکروب» (نهج البلاغه / حکمت 24) یعنی از کفاره های گناهان بزرگ، فریاد رسی ستمدیدگان و گرفتاران و مسرور کردن غصّه داران است. در این کلام شریف هم امام علیه السلام توصیه به یک نوع اخلاق کریمانه و دل سوزانه و محبت آمیز نسبت به انسان ها کرده است و آن این که انسان ها به مشکلات زندگی یکدیگر نظارت کنند و در سختی ها و مصیبت ها به یاری آن ها بشتابند و با کمک های خود به آن ها چه از جهت مالی و چه از جهت اخلاقی موجب کاسته شدن مشکلات و حزن و اندوه آن ها بشوند.

مباحث فراوان دیگری در کلام امیر المؤمنین در مورد اخلاق شهروندی وجود دارد که ذکر نمونه های بیشتر و تفسیر و توضیح مناسب برای آن ها احتیاج به بحث و تحقیق مفصّل مستقلی دارد.

منبع:الیاس کلانتری

برچسب‌ها: اخلاق شهروندی, اخلاق شهروندی در قرآن, اخلاق شهروندی در نهج البلاغه, اذن جهاد, امیرالمؤمنین علی